 |
Bilgi ne kadar kolay yayılırsa, bilim de o kadar hızlı ilerler. OpenAIRE girişimi, Avrupa bilimini özgürleştirme hedefiyle 2008'den beri bu vizyona öncülük etmektedir. AB tarafından finanse edilen OpenAIRE-Advance projesi, yakın zamanda, Avrupa genelinde araştırmaya açık erişimi varsayılan seçenek haline getirerek bir adım daha ileri gitti ve bilimi vatandaşlara daha da yaklaştırdı. |
AB tarafından finanse edilen OpenAIRE-Advance projesi, kamu tarafından finanse edilen tüm araştırma çıktılarının dijital formatta kamuya açık hale getirilmesinden oluşan bilimsel bir yaklaşım olan açık bilimi hızlandırmak için OpenAIRE e-altyapısının inşasındaki dördüncü aşamadır. 3 yılı aşkın bir süredir, şu anda 47 üyeden oluşan güçlü organizasyon açık ve FAIR (Bulunabilir, Erişilebilir, Birlikte Çalışabilir ve Yeniden Kullanılabilir) araştırma verisi ve yazılımını benimsemek suretiyle giderek bilimsel yayınlar için açık erişimin ötesine geçmektedir. Somut olarak, proje “açık bilimsel ortaklıklar” inşa etti ve bilime erişimi hızlandırmak için bir dizi hizmet ile Avrupa Açık Bilim Bulutu'na (European Open Science Cloud) katkıda bulundu.
Athena Araştırma ve Yenilik Merkezi'nde araştırma görevlisi ve OpenAIRE'in genel müdürü Natalia Manola, “Proje iki önemli yenilik getiriyor” diyor. “Birincisi, açık keşif ve açık metrik altyapısına yönelik ilk büyük adım olan küresel Açık Araştırma Grafiğidir (Open Research Graph). İkincisi, açık bilimi uygulamaya yönelik katılımcı yaklaşımdır. AB Üye Devletlerindeki Ulusal Açık Erişim Masalarımız (National Open Access Desks - NOAD'lar) kurumsal düzeyde araştırma sürecine dahil olan tüm aktörlerle uzun vadeli ilişkiler kurmaktadır. Ayrıca, ulusal düzeyde araştırma toplulukları ve politika yapıcılar ile işbirliklerine de olanak sağlıyorlar.”
Açık Araştırma Grafiği (Open Research Graph), araştırma verisi özelliklerini (üst veriler, bağlantılar) toplar ve fon sağlayıcıların, araştırma kuruluşların, araştırmacıların, araştırma topluluklarının ve yayıncıların kullanımına sunar. Tüm kaynaklar anlamsal bir grafik veritabanı aracılığı ile çapraz bağlanır. Araştırma grafiği şu anda 100 milyon yazardan 130 milyon araştırma sonucu ve 15 milyon tam metin içermektedir.
Ayrıca, NOAD'lar ulusal düzeyde oyunun kurallarını değiştirdi. Örneğin, Avusturya'nın güçlü ulusal altyapısı, artık OpenAIRE yönergeleriyle tamamen uyumludur. Tüm Belçika arşivleri OpenAIRE ile uyumlu hale gelirken, Finlandiya’da NOAD ulusal Açık Bilim çalışma gruplarında son derece aktif hale geldi. Proje etkisinin bir başka ilgili örneği de, NOAD'ın Açık Bilim yol haritası kavramını ulusal gündeme getirmekten sorumlu olduğu Türkiye'dir.
Teşvik Edici İstatistikler
Bu iki temel katkının yanı sıra, proje ekibi aynı zamanda açık bilimi teşvik etmekle de ilgilenmiştir. Ulusal araştırma ekosistemlerinden toplam 50 ulusal çalıştay düzenlediler. Öğrenme materyali hazırladılar ve 500 eğitim etkinliği düzenlediler. Son ve bir o kadar önemli olarak, şu anda 70'in üzerinde üyesi olan bir 'eğitim koordinatörleri ve yöneticileri için uygulama topluluğu' kurdular.
OpenAΙRΕ-Advance girişimleri AB ile de sınırlı kalmadı. Avrupa dışı arşiv ağlarıyla küresel diyalog, projenin başlıca odak noktalarından biriydi. La Referencia (Latin Amerika), OpenAIRE altyapısı ile başarıyla entegre edildi. Kanada Araştırma Kütüphaneleri Birliği (CARL) ve üç büyük Kanadalı fon sağlayıcı ile yapılan işbirliği sayesinde, Kanada araştırma sonuçları için bölgesel bir OpenAIRE portalı oluşturuldu. Afrika'da bir arşiv ağı başlatıldı ve Birleşmiş Milletler ile yapılan işbirliği UN2030 platformundan açık erişim içerik sağlanması olanağını sundu.
“OpenAIRE-Advance geniş bir katılımcı yelpazesine ulaştı. Ana hedefimiz araştırmacılar olsa da, üniversite düzeyinde aracılarla ve fon sağlayan kuruluşlarda politika yapıcılarla çalıştık. Rakamlar yalan söylemez ve Zenodo, PROVIDE kontrol paneli (PROVIDE dashboard), OpenAIRE Araştırma Grafiği (Open Research Graph) ve Argos gibi hizmetlerimizin önemli ölçüde benimsendiğini görmekten mutluyuz,” diye açıklıyor Manola.
Şu anda, https://cordis.europa.eu/project/id/101017452 (OpenAIRE Nexus) projesi Avrupa'da OpenAIRE hizmetlerinin sürekli çalışmasına odaklanacak olan Açık Bilim meşalesini aldı.
İngilizcesi için: https://ec.europa.eu/research-and-innovation/en/projects/success-stories/all/openaire-advance-helps-move-europe-further-down-open-science-path