İYTE Kütüphanesi E-Bülten Şubat 2015: Bir Kitap Önerimiz

"Her şey rüya görür. Şeklin, varlığın oyunları, maddenin rüya görmesidir. Kayalar kendi rüyalarını görür ve yeryüzü değişir... Ama zihin bilinçli hale geldiğinde, evrim ivme kazandığında, işte o zaman dikkatli olmanız gerekir. Dünyaya karşı özenli olmanız gerekir. Yolu yordamı öğrenmelisiniz. İşin püf noktalarını, sanatını, sınırlarını öğrenmelisiniz. Bilinçli bir zihin, bilerek ve özenle bütünün bir parçası olmalıdır - tıpkı kayanın bilinçsiz olarak bütünün bir parçası olması gibi."

Herkes rüya görür. Peki ya bir gün rüyalarınız gerçek, hatta gerçekliğin ta kendisi olsa? Rüyalarınızla gerçekliği sürekli yeni baştan yaratsanız? Rüyanın Öte Yakası'nda Ursula K. Le Guin her zamanki usta anlatımı ve özgün bakış açısıyla bu soruya yanıt arıyor. Denklemin bir tarafında, gördüğü rüyalarla tüm insanlığın ve hatta evrenin kaderini değiştirmeye muktedir gönülsüz bir kahraman, diğer tarafındaysa onun gücünü "faydalı işler" yapmak için kullanırken iktidar hırsına yenik düşen bir bilimadamı var. Gönülsüz kahraman omzundaki bu ağır yükten kurtulmak, herkes gibi dünyanın bir parçası olmak istiyor; bilim adamıysa bu olağanüstü yeteneği kullanıp daha iyi, daha "akılcı" bir dünyanın mimarı olmak.

Rüyanın Öte Yakası, hayal gücünü kamçılayan olay örgüsü ve derin felsefi boyutuyla LeGuin severlerin ve fantastik edebiyat tutkunlarının kaçırmaması gereken bir roman.

---

Rüyanın Öte Yakası'nda, bilinçle bilinçdışı arasındaki o ince çizgide yürüyor Le Guin.

Asit yağmurlarının yağdığı, küresel ısınmanın son noktasına yaklaştığı, hastalıkların, açlığın, savaşların arttığı şimdiki zamana pek benzemeyen bir şimdiki zamanda George Orr, rüya görmekten korkmaktadır. Uyumamak için sınırlamanın dışında ilaç aldığı için devletle başı derde girmiş, psikiyatrik bir hastalığı olduğu şüphesi ile zorunlu terapi seanslarına başlamak zorunda kalmıştır... Yapılan testler herhangi bir psikolojik rahatsızlığı olmadığı, normal olduğu yönündedir. Ancak Orr, gördüğü etkili rüyalar ile dünyayı değiştirdiğini düşünmekte ve bu nedenle uyumaktan ve rüya görmekten korkmaktadır. Zorunlu terapi seanslarında, doktoru Haber kısa süre içinde Orr’un gerçekten böyle bir yeteneği olduğunu anlar ve bu yetenekten dünyanın, insanlığın ve kendisinin iyiliği adına yararlanmaya başlar.

Değişim konusunda etken değil de edilgenliği benimseyen ve her şeyin olması gerektiği gibi olması gerektiğine inanan Orr’un tek istediği “etkili rüya” dediği şeyden kurtulmaktır. Dr. Haber ise değişime inanmaktadır ve bunun için elinde Orr'un sıradışı yeteneği vardır. Haber, terapi seanslarında Orr’un hipnotik uykuda “etkili rüyalar” görmesini sağlamakta ve dünyada değişmesini istediği şeyleri Orr'a telkin etmektedir. Ancak Haber, bu telkinlerden istediği sonucu alamamakta, Orr’un bilinçaltı süzgecinden geçerek eğilip bükülüp farklı bir gerçeklik ortaya çıkmaktadır. Örneğin “insanın insana karşı savaşı bitsin, insanlık arasında barış olsun” telkini sonucunda Orr rüyası vasıtasıyla bir uzay savaşı başlatıp, dünyayı uzaylıların basmasına sebep olur. Dr. Haber'in ırk ayrımcılığını ortadan kaldırma çabası ise tüm insanların griye dönüşmesi ile sonuçlanır.

Orr’un Dr. Haber'in telkinleri sonucu gördüğü etkili rüyalarla dünya tarihi defalarca değişir. Bir rüya ile dünya çevre felaketinden kurtulurken, bir diğeriyle nüfus patlaması son bularak dünya nüfusu 7 milyardan 1 milyara iner. Orr’un ilk karşılaşmalarında aşık olduğu avukat Heather ise dünyadaki bu değişimler sonucunda, kimi zaman ortadan kaybolmakta kimi zaman ise Orr'un eşi olarak ortaya çıkmakta.

Romanlarında kötü karakterler yaratmayan Le Guin'in bu kitabında da farklı yapılarda olmalarına rağmen ne Orr ne de Dr. Haber kötüdür. İkisi de düşle gerçek gibi, madde ve ruh gibi birbirine bağlı ama birbirlerinden farklıdırlar sadece. Bir anlamda, içimizdeki ikiliği temsil ederler, bazan Dr. Haber'e, bazen Orr'a hak vermekten kendinizi alamazsınız. Dr. Haber bir tartışma sırasında “Hayat; evrim; uzay ve zamandan, madde ve enerjiden olma bütün evren; varoluşun kendisi özü itibariyle değişim demek zaten” diyerek yaptıklarını savunurken, Orr “Değişim madalyonun bir yüzü, diğer yüzü ise durgunluk" şeklinde cevap verir.

Son derece akıcı ve sürükleyici olan "Rüyanın Öte Yakası"nda Le Guin, romanında vermeye çalıştığı mesajı bir uzaylı aracılığıyla verir: “Benlik evrendir”.